Początki zawodowego pożarnictwa na terenie powiatu radzyńskiego
W dniu 10 stycznia 1945 roku – Główny Inspektor Pożarnictwa wydał zarządzenie w sprawie tworzenia powiatowych komend straży pożarnych. Sytuował je w starostwach. Komendanci powiatowi po reaktywacji Związku Straży Pożarnych RP pełnili jednocześnie funkcje powiatowych instruktorów pożarnictwa.
W Radzyniu Podlaskim, od czerwca 1945 roku rozpoczęła swoje funkcjonowanie Powiatowa Komenda Straży Pożarnych (PKSP) w Radzyniu Podlaskim jako komórka wchodząca w skład starostwa powiatowego. Pierwszym komendantem powiatowym straży pożarnych i instruktorem został ppor. poż. Jan Krobicki, natomiast kierownikiem kancelarii i referentem Stanisław Mróz. Już we wrześniu 1945 roku ppor. poż. Jan Krobicki ze względów zdrowotnych został zwolniony ze służby, natomiast referent Stanisław Mróz zakończył pracę w komendzie w grudniu 1945 roku. Równolegle z Komendą, w czerwcu 1945 roku, zostało sformowane Zawodowe Pogotowie Straży Pożarnej (ZPSP), w głównej mierze opierające się na członkach Ochotniczej Straży Pożarnej w Radzyniu Podlaskim. W lipcu 1945 roku Zawodowe Pogotowie Straży Pożarnej liczyło 9 strażaków, byli to: Józef Zyszczuk – komendant pogotowia, Czesław Wierzbicki – szofer, oraz strażacy Henryk Dobrowolski, Ryszard Idzikowski, Jan Ligęza, Marian Oprawski, Stefan Przyborowski, Jan Marcińczuk i Paweł Kot. Zawodowe Pogotowie Straży Pożarnej dysponowało w sierpniu 1945 roku 3-tonowym poniemieckim samochodem. Członkowie pogotowia byli zobowiązani do pełnienia dyżurów dziennych i nocnych, a także stawiania się na każde polecenie kierowane ze starostwa powiatowego, jak również zarządu miasta Radzynia Podlaskiego, który funkcjonowanie tegoż pogotowia finansował. W 1946 roku obowiązki komendanta powiatowego straży pożarnych i instruktora pełnił por. Stanisław Biarda i bardzo krótko ppor. poż. Paweł Łaska. Warto w tym miejscu dodać, że por. Stanisław Biarda jako mł. aspirant pełnił służbę instruktora powiatowego na terenie powiatu radzyńskiego już w latach 1935-36. Z kolei ppor. Paweł Łaska przed 1939 rokiem pełnił funkcję młodszego instruktora między innymi w powiecie sokołowskim. Porucznik Stanisław Biarda pełnił funkcję powiatowego komendanta straży pożarnych do 31 maja 1949 roku. W międzyczasie, we wrześniu 1947 na krótko przejął kierowanie Komendą Bolesław Wojciechowski, który ponownie objął stanowisko 7 czerwca 1949 roku. W 1949 roku siedzibą Komendy stał się budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Radzyniu Podlaskim.
W okresie powojennym ochrona przeciwpożarowa oraz działalność ratowniczo-gaśnicza na terenie ówczesnego powiatu radzyńskiego oparta była na działalności społecznej lokalnych jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 października 1949 roku został rozwiązany Związek Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 4 lutego 1950 roku Sejm uchwalił ustawę o ochronie przeciwpożarowej, w której powołano państwowe fachowe organy ochrony przeciwpożarowej, a mianowicie Komendę Główną Straży Pożarnych, komendy wojewódzkie, powiatowe i miejskie straży pożarnych. Powstał samodzielny pion organizacyjny o charakterze operacyjnym, podległy ministrowi administracji publicznej, mający uprawnienia do dysponowania wszystkimi strażami pożarnymi, czyli zawodowymi terenowymi i zakładowymi oraz ochotniczymi. Uchwalona miesiąc później ustawa o terenowych organach władzy państwowej i późniejsze przepisy, podporządkowały komendy straży pożarnych prezydiom RN. Tak więc na długie lata utrwalił się porządek organizacyjny, w którym Komenda Główna Straży Pożarnych sprawowała kierownictwo i fachowy nadzór nad komendami straży pożarnych i służbami ochrony przeciwpożarowej w resortach. Terenowe komendy straży pożarnych (wojewódzkie, powiatowe, miejskie) miały podwójne podporządkowanie (ogólne – prezydiom rad narodowych, a fachowe – komendom straży pożarnych) oraz główni inspektorzy pożarnictwa w 19 resortach i trzech urzędach centralnych z własną służbą resortową. Od końca 1949 roku Powiatowa Komenda Straży Pożarnych przy prezydium PRN w Radzyniu Podlaskim z reguły wykonywała swoje obowiązki jednoosobowo. Sytuacja zmieniła się po 1 stycznia 1951 roku, kiedy to przynajmniej do maja 1954 roku funkcjonowała z reguły w składzie 2-3 osobowym. W swoim sprawozdaniu komendant Wojciechowski informował, że do dnia 27 stycznia 1954 roku prace były wykonywane przez 2 osoby. Były okresy, w których pracowały 3 osoby, lecz byli to pracownicy z awansu społecznego, którzy co pewien czas zwalniali się i byli zastępowani nowymi. Od dnia 27 stycznia 1954 roku Powiatowa Komenda wykonywała swoje zadania jednoosobowo, ponieważ jej pracownica, Janina Wołkówna, została powołana na 3 miesięczny kurs pożarniczy do Lublina – gdzie przebywała do 27 kwietnia 1954 roku, Drugi pracownik – Władysław Czołowski, był tymczasowo zatrzymany przez UB. Po powrocie z kursu Janiny Wołkównej sprawy kadrowe nie uległy polepszeniu, ponieważ z dniem 1 maja 1954 roku została ona przeniesiona na pracownika Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnych w Lublinie, natomiast zwolniony z aresztu Władysław Czołowski odmówił zgłoszenia się do pracy – umowa jego wygasła z dniem 1 marca 1954 roku. W tym trudnym okresie w pomoc w realizacji zadań został zaangażowany Kazimierz Rusinek, który w tym samym czasie ukończył kurs co Janina Wołkówna, choć oficjalnie jeszcze nie został przyjęty do pracy – sprawy były dopiero w toku załatwienia przez Wojewódzką Komendę Straży Pożarnych w Lublinie.
W roku 1953 na terenie powiatu radzyńskiego funkcjonowało 47 straży pożarnych terenowych i 4 straże zakładowe, z pośród których 2 było całkowicie zmotoryzowane, 26 częściowo zmotoryzowanych, 22 ze sprzętem ręcznym a jedna nie posiadająca wcale sprzętu gaśniczego. W tymże roku zanotowano ogółem 54 pożary, które pociągnęły za sobą straty w ówczesnej kwocie 1.599.500,00 zł. Dla porównania w roku wcześniejszym odnotowano 41 pożarów a straty wyniosły 924.600,00 zł. W pierwszym kwartale 1954 roku na terenie powiatu Radzyń Podlaski funkcjonowało już 49 ochotniczych straży pożarnych terenowych i 4 zakładowe straże pożarne. Dwie jednostki posiadały sprzęt gaśniczy, motorowy i własne środki transportowe (samochody), 23 straże pożarne tylko sprzęt gaśniczy motorowy, 24 straże posiadały sprzęt wyłącznie ręczny a 4 straże nowo zorganizowane nie posiadały jeszcze w ogóle sprzętu gaśniczego. Bolesław Wojciechowski na stanowisku powiatowego komendanta straży pożarnych pełnił służbę do 31 grudnia 1954 roku. Od 1 kwietnia 1955 roku powiatowym komendantem straży pożarnych w Radzyniu Podlaskim został Stanisław Czemerys.
W maju 1959 roku miał miejsce w Radzyniu Podlaskim duży pożar, w czasie którego spłonęły czworaki na Guberni (obecnie ul. Sitkowskiego, plac, na którym znajduje się budynek i boisko Szkoły Podstawowej nr 2). Pożar był szczególnie niebezpieczny, ponieważ w sąsiedztwie znajdował się szpital powiatowy. W 1960 roku, na terenie powiatu radzyńskiego funkcjonowało 29 Gromadzkich Rad Narodowych i 3 Miejskie Rady Narodowe. Według stanu na dzień 28 października 1961 roku na terenie powiatu działało 83 jednostki OSP, w tym 11 wyposażonych w samochody (S), 13 typu Km, 28 typu Kr i 10 jednostek OSP bez wyposażenia. W Powiatowej Komendzie Straży Pożarnych w Radzyniu Podlaskim, stan zatrudnienia wyglądał następująco: mł. ogn. poż. Tadeusz Polikarski – komendant, sekc. poż. Antoni Rusinek – st. podoficer, Antoni Wyrzykowski – pracownik administracyjny. Czesław Makówka który również był zatrudniony na etacie, został w dniu 14 października 1961 roku powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Skład Posterunku Zawodowego: Zdzisław Czech – mechanik powiatowy, Antoni Kamiński, Józef Zawisza, Stanisław Ławicki i Czesław Kisiel – kierowcy. Ponadto PKSP zatrudniała kierowców – po jednym w OSP Międzyrzec Podlaski (Śródmieście) – Stanisław Zaniewicz i OSP Kock – Witold Guz. Biuro Komendy mieściło się w pokoju o powierzchni 20m2. W sąsiednim pomieszczeniu znajdował się magazynek podręczny. Powiatowy punkt Alarmowo Dyspozycyjny był umiejscowiony w dyżurce kierowców posterunku zawodowego OSP Radzyń. Obsługiwany był przez kierowców dyżurnych, natomiast w czasie pożaru obsługiwany był przez członków miejscowej OSP, pracowników komendy którzy przybyli na alarm a nie zdążyli wyjechać do pożaru, lub przez drugiego kierowcę gdy do pożaru wyjeżdża jedna sekcja. Poza tym pracownicy pełnią dyżury domowe. Na wyposażeniu Ochotniczej Straży Pożarnej w Radzyniu Podlaskim znajdowały się 3 samochody gaśnicze: Star 20 GM, Star 21 SBA i Star 25 SBM (obsadzane przez zawodowych kierowców – pracowników Powiatowej Komendy Straży Pożarnej w Radzyniu Podlaskim). Na wyposażeniu PKSP znajdował się samochód osobowy operacyjny marki Warszawa oraz motocykl marki WSK 150. Ochotnicza Straż Pożarna w Międzyrzecu Podlaskim i w Kocku wyposażona była w samochód gaśniczy Star 20 GM, natomiast Ochotnicza Straż Pożarna w Czemiernikach – Dodge SBM. Wyposażenie pozostałych jednostek OSP powiatu radzyńskiego w samochody specjalne: OSP Białobrzegi, OSP Łysobyki, OSP Wohyń, OSP Rzeczyca, OSP Kąkolewnica, OSP Stołpno – samochody Dodge ¾ Z, OSP Komarówka Podlaska – Ford GM. W 1961 roku prowadzono między innymi działania gaśnicze w miejscowości Bezwola – 2 lutego, Wohyń – 6 lutego, 6 marca i 28 kwietnia, Pościsze – 6 marca, Blizocin – 8 marca, Kock – 4 czerwca, Czemierniki – 28 czerwca, Żelizna – 25 lipca, Tchórzew – 21 sierpnia, w Kolembrody – 2 września i w Czemiernikach – 12 października 1961 roku. Duże pożary w tymże roku wystąpiły w miejscowościach: Suchowola – pożar pałacu, w Halasy – pożar w PGR, Woli Osowińska i w Radzyniu Podlaskim – Radzyńska Spółdzielnia Ogrodnicza.
W 1961 roku Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Radzyniu Podlaskim zorganizowała 2 szkolenia dla funkcyjnych OSP. Szkolenie naczelników ukończyło 19 słuchaczy, natomiast szkolenie dowódców sekcji ukończyło 33 strażaków OSP z terenu powiatu radzyńskiego. Szkolenia I stopnia (dla szeregowych strażaków) prowadzone były w poszczególnych jednostkach. W tymże roku przeprowadzono rejonowe 4 manewro – zawody pożarnicze: 2 lutego w Lichtach, 3 września w Borkach, 17 września w Komarówce Podlaskiej i 22 października w Stoczku. W 2 zakładach pracy przeprowadzono szkolenie informacyjne dla 73 osób.
W dniu 1 kwietnia 1972 roku uchwałą prezydium PRN w Radzyniu Podlaskim powołano Zawodową Straż Pożarną w sile 1 sekcji na zmianie służbowej, na czele której stanął por. poż. Ryszard Smyk. Zawodowa Straż Pożarna działała na terenie 2 miast: Radzynia Podlaskiego i Międzyrzeca Podlaskiego oraz 11 gmin. Ochronę przeciwpożarową zapewniało 121 jednostek OSP. Ciąg dalszy w przygotowaniu……
mł. bryg. w spocz. Mirosław Walicki